Lẹyìn ipaṣẹrọ ti “Mining Marshal”, awọn ẹni ti o sunni ore-ore kan bi ile ati ti ara ifoju nipa alaisan wa

Ata Onoja, olodiri ti Mining Enforcement Agency ti Nigerian Security and Civil Defence Force, sọ ni ojo Isekundun pe ni ọdun kan lẹyìn ipaṣẹrọ ti agensi naa, owo ti aṣelọpọ ore-ore naa ti yara jade lati 6 biliọ naira kikun si ogoji biliọ naira.

Onoja sọ ni ìwàsí àti ìgbésè orin ifowopamò tí ó ní orúkọ "Ìgbàgbó fún Ìwàdìí Iléṣò: Ìpinnu Àṣàwákì Nílẹ̀" tí ó sọlẹ̀ sí Ìpínlẹ̀ Ìfíkún Fídèlì lórí àwọn ìgbìmbo tí àpèrè ìwàdìí iléṣò ní ìgbàdìí àwọn ìwàdìí aláìlẹ̀ lórí ayàsí ilẹ̀ jẹ́ pé ó ti ṣe àdánimọ̀ nla sí àwọn owo tí àpèrè iléṣò nípa iwọn nla.

Onoja bá àṣàwákì láti jọba ní ìgbàgbó fún ìwàdìí aláìlẹ̀, lẹ́yìn náà ó sì dídí kí wọ̀n m̀a se ìròyìn tí kò báyọ̀ tàbí ìròyìn tí kò pàṣẹ̀. Ó sì dídí pé àwọn ẹgbẹ̀ ìwàdìí aláìlẹ̀ ní wọn ti fi ìròyìn tí ó sì ní “àṣàwákì àwòrán” sì ṣe àfàrí sí àwọn ìpinnu àpẹ̀rẹ̀.

A kò tó leto sí àwọn ìdàgbàṣòọ̀ tí ó ṣe pàtàkì fún ìgbàgbé rere rẹ̀. Àwọn apẹrẹ ìpinnu àṣàwákì kò le ṣe ìgbàgbó fún ìwàdìí aláìlẹ̀ nikan. Nitorinaa, a pe àṣàwákì láti jọba ní ìgbàgbó yìí. Onoja sọ.

O sọ pe nigbati ìpíni tí wàsí ìwòde tí wàsí àfàmò ayika àti àwòrán ló wàsí ìgbàlòrìn nígbà tí wàsí àwòrán wàsí ìgbàlòrìn (NSCDC) - apamọ̀dùn yìí ti fọwọ́ sí àwọn igbẹ̀rẹ̀n tó kò tọ, ti gba àwọn tó báyì lórí àti ti ṣàfikún ìmúṣẹ̀ láti àwọn ìpíni tó wúrà.

Dùn pé Onoja ti gbagbọ̀ pé wàsí àwọn ẹgbẹ́ tí wàsí àwọn ìlànà àti ìkẹkọ́ ìlànà ìṣòro, o sọ pé ìgbàlòrìn yìí jẹ́ àkókò kan fun ìwòde àti ìgbàlòrìn nígbà tí wàsí ìgbàlòrìn.

Àmọ̀ àti àwọn ìlànà rẹ̀ jẹ́ kíkọ̀: àwọn ìkọ̀ ìwòde ní ìwòde ìkọ̀ jẹ́ ìkọ̀ gbogbo àwọn ìwòde kò le jẹ́ ìkọ̀ kan. O sọ pé àwọn ìkọ̀ ìwòde ní ìwòde ìkọ̀ jẹ́ ìkọ̀ gbogbo àwọn ìwòde kò le jẹ́ ìkọ̀ kan.

Ni orin ajao Ajao Adewale, olorin ile itura ti Federal Capital Region (FCT), o sii pe iṣin ọfẹ ọfẹ ti gbecoke si iṣin to wuye ti a ti baramu lori awọn ẹgbẹ ati ti a ti fi nipa awọn olorinṣẹ Nigeria, eyiti o n mu iṣin aladura ati pe o ti ṣe ọrọ kan di 9 biliọnu dolaro ti US (13.7 triliọnu naira) ni iyara fun ọdun. Advalle sọ pe iṣin ọfẹ ọfẹ jẹ ẹya kan ti awọn iyipada tuntun ti o gbajumọ julọ ni Nigeria.

Iwuwasi Iṣelujara Iṣinlana Ogun Iṣinlana Nigeria (NEITI) npe pe Nigeria n gbona di 9 biliọnu dolaro ti US (13.7 triliọnu naira) laarin iyara nipasẹ iṣin ọfẹ ọfẹ ati iṣinna auṣa. Iṣin ọfẹ ọfẹ ko si iṣin ti o wulo fun ẹniti; o tun le ṣe iyara iyipada aladura, ṣura iyaworan, gbagbe iṣin ayika ati pe o n gbona awọn iru iṣin pataki ti ara ilu wa.

Alaye sọ pe awọn olorinṣẹ ti ara Nigeria ni wọn ni won ni won n ṣe iṣin yi. Won n lo awọn ẹlomiran fun ifasoke, sugbon awọn aladura ati awọn ẹgbẹ ti a ti baramu n gba ara won mọ iye pataki lori iṣin yinrin yi.

Arakunrin ìwòsìn ti pinnu pé Zamfarah, Nasalawa, Koji, Kaduna, Niger, Kwara, Osun àti àwọn ìpinnu tí wà ní àwùjá orílẹ̀-èdè naa jẹ́ àwòrán ti o pàtàkì, kó sí àmúṣe pé àwọn aláyé 72 ti a fi han ní Abuja láti ìgbà 2023 de 2024 nínú ìwòsìn àwùjá. Ó sòkè sí pé tí kò bá wà láti àwọn agbègbò ìwòsìn àti ọ̀rọ̀ àwùjá, àwọn ẹgbẹ́ àìní yìò tún wà nípa.

Ìpinnu pàtàkì ayelujara ti àwòrán àlàyé fún ìwòde ìgbìmbo pé nígbà tí àwọn ẹ̀gbẹ̀ àlàyé máa ní ìwàsí ìgbìmbo ní ìpò pọ̀, nípa àwọn ìbohun tí kò ní ìtàn, àwọn ìgbàkan míní wọn fẹ́ sílẹ̀ sí àwọn kààrtẹ̀lì. Ní Nigeria, àwọn ìjìsìn wọ̀nyí le máa ní ìwàsí ala, ìgbìmbo àtà oṣuwọn. Àwọn aróyìn ní ìgbìmbo àkànranlẹ́ ló wà nípa ìgbìmbo àkànranlẹ́ jẹ́ ìdájú ti ìkànran àwọn ìlú. Àkíyìn Ìwakun Awùrán Ayelujara, Dele Arak, sọ pé àwọn ẹ̀lẹ́dẹ̀ tí wà nípa ìgbìmbo àkànranlẹ́ jẹ́ àwọn ìdájú ìgbìmbo àkànranlẹ́ ní Nigeria kùkù, kíkò sọ pé àwọn aláyé jẹ́ kan ni ìbò. O sọ pé àwọn ẹ̀gbẹ̀ ìkànran àtà àwọn ẹ̀gbẹ̀ àlàyé jẹ́ àwọn tí wà nípa àwọn eni tí wà ní ibatan pupọ̀ lèmọ̀n, kò pé àwọn olùwà ìgbìmbo tó wà ní àkọ̀ sí.